Các mô hình họ tên của người Việt

Nắm được mô hình họ tên người cũng là một yếu tố quan trọng trong việc tạo ra được một chương trình gợi ý tên hay cho con chất lượng. Bởi mô hình sẽ can thiệp đến vấn đề phân tích ngữ nghĩa của họ tên, và đưa ra các quyết định liên quan khác chính xác hơn (như gợi ý các đệm, tên khác).

Cuốn Nhân Danh Học Việt Nam của PGS. TS Lê Trung Hoa, trang 23 [NXB Trẻ, 2013] đề cập đến một số mô hình họ tên sau.

  1. Họ + Tên đơn (tên thường có 2 từ): ví dụ Ngô Toàn, Trần Minh, Phạm Hùng,…
  2. Họ + Tên phức (tên thường có 3 từ): ví dụ Nguyễn Thảo Nguyên, Lê Tường Vy, Bùi Huy Hoàng,…
  3. Họ + Đệm đơn + Tên đơn (tên thường có 3 từ): ví dụ Nguyễn Đức Hùng, Trần Thị Huyền, Lê Văn Thắng, Phan Ngọc Hân,…
  4. Họ + Đệm đơn + Tên phức (tên thường có 4 từ): Phạm Kim Cát Tường, Trần Đức Quang Vinh, Lê Long Quốc Khánh, Nguyễn Ngọc Như Ý, Phan Thị Hải Yến,…
  5. Họ + Đệm phức + Tên đơn (tên thường có 4 từ): Lê Thị Cẩm Vân, Trần Ngọc Bảo Minh, Phạm Quỳnh Mai Phương,..
  6. Họ + Đệm phức + Tên phức (tên thường có 5 từ): Trần Ngọc Bảo Như Ý, Bùi Lê Đức Huy Hoàng,…

Chủ yếu vẫn là năm trường hợp đầu, trường hợp cuối rất hiếm vì nó sẽ tạo thành tên có ít nhất 5 từ, một dạng tên dài mà người Việt thường tránh đặt.

Tác giả Lê Trung Hoa định nghĩa về tên đơn, phức và đệm đơn, phức như sau:

  • Tên chính đơn là tên được cấu tạo bởi một tiếng, tên chính phức là tên được cấu tạo bởi hai hoặc ba, bốn tiếng đổ lên;
  • Tên đệm đơn là tên được cấu tạo bởi một tiếng, còn tên đệm phức là tên được cấu tạo bởi hai tiếng đổ lên, hoặc khi đệm thứ hai kết hợp với tên chính không thành một từ ghép, ví dụ Lê Thị Cẩm Vân thì dù Thị Cẩm không phải là từ ghép, nhưng Cẩm Vân cũng không phải là từ ghép, do vậy Thị Cẩm vẫn được coi là đệm phức;

Tôi (Nguyễn Đức Anh) dự định sử dụng thống kê từ 1000 đệm tên phổ biến ở nam1000 đệm tên phổ biến ở nữ để lọc ra các tên phức. Khi lọc ra được các tên phức, vấn đề giải nghĩa tên sẽ chính xác hơn, ví dụ, thay vì giải thích tên Thảo Nguyên bằng cách tách riêng từng từ là Thảo và Nguyên, chương trình sẽ biết được rằng Thảo Nguyên là một tên phức và tìm định nghĩa cho cụm từ này. Tương tự như vậy đối với các tên như Như Ý, Huy Hoàng, Quốc Khánh, Hải Yến, vân vân.